Δικαστική Συμπαράσταση: Νομική Προστασία Ευάλωτων Ενηλίκων
Η δικαστική συμπαράσταση αποτελεί έναν ιδιαίτερα σημαντικό θεσμό του Αστικού Κώδικα (άρθρα 1666–1688 ΑΚ), που αποσκοπεί στην προστασία ενηλίκων οι οποίοι, λόγω ψυχικής ή σωματικής κατάστασης, δεν μπορούν να διαχειριστούν τις προσωπικές ή περιουσιακές τους υποθέσεις.
Ποιοι μπορούν να τεθούν σε καθεστώς δικαστικής συμπαράστασης
Με δικαστική απόφαση μπορούν να τεθούν σε συμπαράσταση:
-
Ενήλικες, που λόγω:
-
ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής,
-
σωματικής αναπηρίας,
-
ασωτίας ή εξάρτησης από αλκοόλ/ναρκωτικές ουσίες,
εκθέτουν τον εαυτό τους ή την οικογένειά τους σε κίνδυνο στέρησης των απαραίτητων για τη διαβίωση.
-
-
Ανήλικοι που βρίσκονται ακόμα υπό γονική μέριμνα ή επιτροπεία και, κατά το τελευταίο έτος της ανηλικότητάς τους, συντρέχουν οι ανωτέρω λόγοι. Η συμπαράσταση άρχεται με την ενηλικίωση.
Διαδικασία και Δικαιούμενοι Αίτησης
Η διαδικασία διεξάγεται σύμφωνα με την εκούσια δικαιοδοσία. Αίτηση μπορεί να υποβάλουν:
-
το ίδιο το πρόσωπο,
-
ο/η σύζυγος,
-
τέκνα,
-
γονείς.
Όταν συντρέχει αποκλειστικά σωματική αναπηρία, το δικαστήριο αποφασίζει μόνο κατόπιν αιτήσεως του ιδίου.
Υποχρέωση Ενημέρωσης του Δικαστηρίου
Οφείλουν να ενημερώνουν το δικαστήριο εφόσον λάβουν γνώση σχετικών περιστατικών κατά την άσκηση των καθηκόντων τους:
-
εισαγγελέας,
-
δημόσιοι/δημοτικοί υπάλληλοι,
-
προϊστάμενοι μονάδων ψυχικής υγείας,
-
αρμόδιοι κοινωνικών υπηρεσιών.
Το δικαστήριο μπορεί επίσης να επιληφθεί αυτεπαγγέλτως.
Ορισμός Δικαστικού Συμπαραστάτη
Ορίζεται φυσικό πρόσωπο με πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, το οποίο:
-
Δεν τελεί υπό οποιαδήποτε δικαστική συμπαράσταση (προσωρινή ή οριστική).
-
Δεν έχει σύνδεση με μονάδα ψυχικής υγείας, αν ο συμπαραστατέος έχει νοσηλευτεί σε αυτή.
Ο συμπαραστατέος μπορεί να προτείνει πρόσωπο για συμπαραστάτη, το οποίο διορίζεται εφόσον είναι κατάλληλο. Αν δεν είναι, το δικαστήριο εξετάζει:
-
τις σχέσεις με συγγενείς,
-
πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων,
-
την έκθεση κοινωνικής υπηρεσίας,
-
το συμφέρον του συμπαραστατέου, που αποτελεί το καθοριστικό κριτήριο.
Είδη Δικαστικής Συμπαράστασης
Η δικαστική συμπαράσταση διακρίνεται σε:
1. Στερητική δικαστική συμπαράσταση
-
Πλήρης: ο συμπαραστατέος είναι ανίκανος για όλες τις δικαιοπραξίες.
-
Μερική: ανίκανος για συγκεκριμένες πράξεις, τις οποίες τελεί μόνο ο συμπαραστάτης.
2. Επικουρική δικαστική συμπαράσταση
-
Πλήρης: απαιτείται έγγραφη συναίνεση του συμπαραστάτη για όλες τις πράξεις.
-
Μερική: η συναίνεση απαιτείται μόνο για συγκεκριμένες πράξεις.
Αν ο συμπαραστάτης αρνηθεί να συναινέσει, μπορεί να απευθυνθεί στο δικαστήριο ο συμπαραστατούμενος, ώστε να εκδοθεί σχετική απόφαση.
Το δικαστήριο μπορεί να επιλέξει συνδυασμό στερητικής και επικουρικής συμπαράστασης, ενώ είναι δυνατή και τροποποίηση του καθεστώτος με νεότερη απόφαση.
Εποπτεία του Συμπαραστάτη
Το έργο του δικαστικού συμπαραστάτη εποπτεύεται από εποπτικό συμβούλιο (3 έως 5 μέλη), το οποίο:
-
ορίζεται με την ίδια απόφαση του δικαστηρίου,
-
απαρτίζεται από συγγενείς ή πρόσωπα εμπιστοσύνης του συμπαραστατούμενου.
Έναρξη και Τελεσιδικία της Απόφασης
Η ισχύς της δικαστικής συμπαράστασης αρχίζει με τη δημοσίευση της απόφασης, αλλά η άσκηση των καθηκόντων από τον συμπαραστάτη προϋποθέτει την τελεσιδικία.
Μέχρι τότε, διορίζεται προσωρινός δικαστικός συμπαραστάτης, είτε αυτεπαγγέλτως είτε κατόπιν αίτησης, για την αποτροπή σοβαρού κινδύνου για:
-
το πρόσωπο,
-
ή/και την περιουσία του συμπαραστατέου.
Άρση της Δικαστικής Συμπαράστασης
Η δικαστική συμπαράσταση παύει με δικαστική απόφαση όταν:
-
εκλείψουν οι λόγοι για τους οποίους επιβλήθηκε,
-
το ζητήσει το ίδιο το πρόσωπο ή άλλοι δικαιούμενοι,
-
ή αυτεπαγγέλτως από το δικαστήριο.
Όπου δεν ορίζεται διαφορετικά, εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα για την επιτροπεία ανηλίκων.
